"Ξύπνησε" η Καλντέρα στη Σαντορίνη...

Σημάδια κινητικότητας στην ηφαιστειακή καλντέρα στη Σαντορίνη καταγράφονται από τον καθηγητή Άντριου Νιούμαν της Σχολής Γεωεπιστημών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια, ο οποίος από το 2006 έχει εγκαταστήσει πάνω από 20 αισθητήρες στο σημείο. Ο καθηγητής καθησυχάζει και σημειώνει πως αυτή η κινητικότητα δεν σημαίνει υποχρεωτικά πως επίκειται κάποια νέα έκρηξη του ηφαιστείου.  

Ο Άντριου Νιούμαν, που δημοσίευσε τη μελέτη του στο περιοδικό «Geophysical Research Letters», αναφέρει πως η καλντέρα «ξύπνησε» και πως από τον Ιανουάριο του 2011 παραμορφώνεται με ταχύ ρυθμό.
 
Οι μετρήσεις έγιναν σε συνεργασία με τον Έλληνα καθηγητή Στάθη Στείρο του Εργαστηρίου Γεωδαισίας του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του πανεπιστημίου Πατρών και από αυτές προκύπτει πως το έδαφος γύρω από την καλντέρα επεκτείνεται αργά προς τα έξω.

 «Από τον Ιανουάριο του 2011 τα όργανά μας στο βόρειο τμήμα του νησιού έχουν μετακινηθεί πλαγίως κατά πέντε έως εννέα εκατοστά. Ο θάλαμος μάγματος του ηφαιστείου γεμίζει και παρατηρούμε στενά αυτήν τη δραστηριότητα», δήλωσε ο Νιούμαν.

Ο Άντριου Νιούμαν επισημαίνει πως κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι επίκειται έκρηξη, καθώς, όπως λέει, είναι περιορισμένες διεθνώς οι παρατηρήσεις τέτοιας δραστηριότητας σε αυτά τα είδη ηφαιστείου. Ωστόσο, τονίζει ότι παρόμοιες καλντέρες σε άλλα μέρη της Γης έχουν στο παρελθόν δείξει ανάλογη δραστηριότητα, χωρίς να εκραγούν.

 Σύμφωνα με παλαιότερες έρευνες, σχεδόν στο 90% των περιπτώσεων τέτοιων υπόγειων κινήσεων του μάγματος δεν καταλήγουν σε έκρηξη του ηφαιστείου, γι' αυτό κατά τον Νιούμαν δεν είναι πιθανό να συμβεί έκρηξη στη Σαντορίνη.

Χαρακτηριστικά ο Νιούμαν αναφέρεται στην περίπτωση της καλντέρας του Λονγκ Βάλεϊ στην Καλιφόρνια, η οποία άρχισε να παραμορφώνεται το 1980, μετά ησύχασε έως το 1989, ενώ επανέλαβε τον κύκλο ενεργοποίησης- ηρεμίας το 1997 και το 2002, χωρίς να υπάρξει κάποια έκρηξη μέχρι σήμερα.

Από την μελέτη των επιστημόνων προκύπτει πως ο θάλαμος του μάγματος του ηφαιστείου της Σαντορίνης έχει διογκωθεί κατά περίπου 14 εκατομμύρια κυβικά μέτρα από πέρυσι τον Ιανουάριο, με αποτέλεσμα αρκετό μάγμα να έχει πλέον συσσωρευτεί στον υποθαλάσσιο θάλαμο, το οποίο θα μπορούσε να γεμίσει μια σφαίρα διαμέτρου μήκους τριών ποδοσφαιρικών γηπέδων.

Αν πάντως συνέβαινε το ηφαίστειο να εκραγεί κάποια στιγμή, κατά τον Άντριου Νιούμαν, το φαινόμενο θα ήταν συγκρίσιμο με ό,τι έχει συμβεί κατά τα τελευταία 450 χρόνια και όχι με την τρομακτική έκρηξη, η οποία εκτιμάται ότι έλαβε το χώρα το 1650 πΧ.

Σύμφωνα πάντα με τον αμερικανό καθηγητή μια παρόμοια έκρηξη δεν αναμένεται να επαναληφθεί σύντομα, καθώς αφενός συμβαίνει μία φορά κάθε 100.000 χρόνια και αφετέρου γιατί σήμερα το «φούσκωμα» του μαγματικού θαλάμου είναι λιγότερο από το 1% αυτού που εκτιμάται ότι είχε υπάρξει τότε.

«Θα μπορούσε πάντως μια πιθανή έκρηξη να είναι επικίνδυνη. Αν η καλντέρα εκραγεί υποθαλάσσια, ίσως προκαλέσει τοπικά κύματα τσουνάμι και επηρεάσει την κίνηση των σκαφών και των κρουαζιερόπλοιων μέσα στην καλντέρα. Οι σεισμοί θα μπορούσαν να προξενήσουν ζημιές σε σπίτια και να προκαλέσουν κατολισθήσεις στις πλαγιές» σύμφωνα με τον Άντριου Νιούμαν. Ακόμα και αν η καλντέρα δεν εκραγεί, η αργή παραμόρφωσή της μπορεί να αυξήσει τους κινδύνους για κάποιους σεισμούς ή κατολισθήσεις.

Ο καθηγητής της Σχολής Γεωεπιστημών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια σημείωσε πως είναι άγνωστος ο χρόνος που θα συνεχίζεται η παραμόρφωση της καλντέρας, ωστόσο δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αυτή η διαδικασία να κρατήσει ακόμα και χρόνια ή δεκαετίες, πιθανώς με αυξομειώσεις στην ένταση του φαινομένου.

Αν και δεν συντρέχει λόγος για ανησυχία, όπως τόνισε, η ανήσυχη καλντέρα είναι σημαντικό να παρακολουθείται στενά από τους επιστήμονες. «Είναι μια από τις πολύ λίγες πραγματικά μεγάλες ηφαιστειακές καλντέρες. Έτσι, οποιαδήποτε πληροφορία συλλέγουμε από τη συνεχιζόμενη δραστηριότητα σε αυτήν, αυξάνει σημαντικά τις γνώσεις μας σχετικά με το πώς αυτά τα συστήματα εξελίσσονται», σημείωσε ο Άντριου Νιούμαν.