Έχοντας βάλει τη σφραγίδα του στην ανάδειξη και αξιοποίηση αρκετών μνημείων της Νάξου, ο ομότιμος Καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Λαμπρινουδάκης μίλησε στη «Ν» για την αποκατάσταση του Πύργου του Χειμάρρου, την επίδραση της οικονομικής κρίσης στον πολιτισμό και κατέθεσε τις σκέψεις του για το σχέδιο δράσης για την πολιτισμική κληρονομιά του νησιού...
Πρόσφατα οριστήκατε μέλος του Νομικού Προσώπου του Δήμου που έχει στην αρμοδιότητά του θέματα Πολιτισμού. Υπάρχει κάποιο σχέδιο δράσης, προκειμένου να προωθηθούν ζητήματα που αφορούν στα μνημεία της Νάξου; Αν ναι, ποιες είναι οι σκέψεις σας;
Δέχθηκα την πολύ τιμητική για μένα πρόταση του Δήμου να συμμετάσχω ενεργά στο αρμόδιο για θέματα πολιτισμού Νομικό του πρόσωπο, αισθανόμενος τη Νάξο ως μια πατρίδα με εξαιρετικό πολιτισμικό απόθεμα, για το οποίο αξίζει κανείς να προσφέρει ό, τι μπορεί. Συγκεκριμένο σχέδιο δράσης ασφαλώς θα διαμορφωθεί στο αμέσως προσεχές διάστημα και οι σχετικές παράμετροί του αναφορικά με τα μνημεία της πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού θεωρώ ότι πρέπει να είναι οι ακόλουθες:
α) Διατήρηση σε καλή κατάσταση των μνημείων που έχουν αναδειχθεί. Κατά τα προηγούμενα χρόνια των μεγάλων δυνατοτήτων στη χώρα, στη Νάξο αναδείχθηκαν μνημειακοί χώροι υποδειγματικά και το νησί έγινε ένας προνομιακός χώρος βίωσης του διαχρονικού ελληνικού πολιτισμού. Ο Δήμος πρέπει να συστηματοποιήσει αυτό που ήδη κάνει, δηλαδή τη συμβολή του, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες, στην συντήρηση των μνημείων που έχουν αναδειχθεί.
β) Στο νησί υπάρχουν όμως πάμπολλα ακόμη σημαντικότατα μνημεία που περιμένουν τη φροντίδα μας και αναδεικνυόμενα μπορούν να αυξήσουν δραματικά το πολιτισμικό αλλά και τουριστικό δυναμικό του τόπου. Στις σημερινές συνθήκες η μόνη σχεδόν δυνατότητα χρηματοδότησης τέτοιων έργων είναι τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Σ’ αυτά παρουσιάζονται ακόμη ευκαιρίες ένταξης. Για να είναι όμως κανείς έτοιμος να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία, χρειάζονται οι σχετικές μελέτες. Και εδώ μπορεί να βοηθήσει ο Δήμος και το κάνει ήδη, έχοντας προβλέψει τη χρηματοδότηση της μελέτης για την αποκατάσταση του Πύργου του Χειμάρρου.
γ) Σε συνεννόηση με τα τοπικά τουριστικά πρακτορεία πρέπει σύντομα, πριν από το καλοκαίρι, να γίνουν προγράμματα περιήγησης, που να προσφέρουν μεγαλύτερη ποικιλία επισκέψεων με ορθολογικότερο τρόπο.
δ) Επειδή τα παιδιά είναι το μέλλον και η ελπίδα διαφύλαξης της πολύτιμης μνημειακής προίκας που έχει αποκτήσει η Νάξος, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν σε συνεργασία του Δήμου, των εκπαιδευτικών της Νάξου και των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού συνεχή εκπαιδευτικά προγράμματα σχετικά με τα (διαχρονικά) μνημεία του νησιού.
Πιστεύετε ότι οι Ναξιώτες γνωρίζουν τον αρχαιολογικό θησαυρό του τόπου και τι θα μπορούσε να γίνει προκειμένου να έρθουν πιο κοντά στα μνημεία και την ιστορία του νησιού;
Η προσωπική μου εμπειρία είναι ότι ο κόσμος της Νάξου τα τελευταία χρόνια έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στη θετική αντιμετώπιση της πολιτισμικής του κληρονομιάς. Η ανάδειξη των μνημείων που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και η πολύ θετική στάση των τοπικών αρχών βοήθησαν ιδιαίτερα. Χρειάζεται ακόμα η φροντίδα των μνημείων, ώστε αυτά να μην απαξιώνονται στη συνείδηση του κόσμου, η ευρύτερη ενημέρωση με διαλέξεις και άλλες εκδηλώσεις, και βέβαια η συντονισμένη προσπάθεια μέσα από την παιδεία να κερδηθεί η νέα γενιά για το μέλλον.
Πριν αρκετούς μήνες υπεγράφη προγραμματική σύμβαση για την ανάδειξη του Πύργου Χειμάρρου. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το θέμα αυτό;
Πράγματι η προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου και του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού έχει υπογραφεί από τον Σεπτέμβριο. Η συνέχεια δείχνει την παθογένεια που μαστίζει δυστυχώς ακόμη την κοινωνία μας. Λόγω του πραγματικά! εξαιρετικά επείγοντος της επέμβασης και του εξειδικευμένου αντικειμένου, επελέγη η διαδικασία ανάθεσης της μελέτης σύμφωνα με το σχετικό νόμο, με πρόσκληση για υποψηφιότητα μελετητών με εμπειρία στην αναστήλωση αρχαίων μνημείων. Ο νόμος προβλέπει έγκριση αυτής της διαδικασίας από το Τεχνικό Συμβούλιο της αρμόδιας αρχής, που στην περίπτωση αυτή είναι το ΥΠ.ΠΟ.Τ. Από τον Δεκέμβριο, λόγω της αποχής των μηχανικών με συνεχείς αναβολές, δεν μπορεί να γίνει η συνεδρία αυτού του Συμβουλίου, στης οποίας την ημερησία διάταξη είναι με θετική εισήγηση το θέμα. Οι πληροφορίες είναι ότι μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, λόγω της αποχής του ΤΕΕ, δεν θα γίνουν συνεδριάσεις. Ευτυχώς το Υπουργείο και ο Δήμος προνόησαν την παράταση ισχύος της σύμβασης. Ελπίζουμε ότι, επειδή βεβαίως είναι πάμπολλα, πιεστικά θέματα «μπλοκαρισμένα», σύντομα θα προχωρήσει η έγκριση της διαδικασίας επιλογής του γραφείου που θα κάνει τη μελέτη. Ο χρόνος που υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί μετά την έγκριση για να έχει ο Δήμος τη μελέτη είναι της τάξης των τριών μηνών. Αυτό που γνωρίζω είναι, πάντως, ότι σήμερα η κατάσταση του μνημείου είναι απαράδεκτη και επικίνδυνη και χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση, για την οποία όλοι με τις δυνάμεις που διαθέτουμε δουλεύουμε.
Υπάρχουν όμως και άλλα μνημεία που χρήζουν άμεσης προστασίας αλλά και ανάδειξης στη Νάξο. Θα μπορούσατε να τα αξιολογήσετε και να θέσετε προτεραιότητες;
Μετά τον Πύργο του Χειμάρρου σειρά έχουν τα βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία του νησιού. Το Επάνω Κάστρο π.χ. είναι μια προτεραιότητα. Από μόνο του θα χάριζε άλλον ένα μεγάλης βαρύτητας μνημειακό χώρο στη Νάξο – ενδεχομένως μαζί με την ανάδειξη του αρχαίου νεκροταφείου του Τσικαλαριού. Αλλά ας μη γελιόμαστε, το σύνολο αυτό από μόνο του για να φροντισθεί και να γίνει επισκέψιμο και αναγνώσιμο από το ευρύ κοινό θέλει πάρα πολλά χρήματα.
Πριν αρκετούς μήνες παρουσιάσατε το αρχαίο υδραγωγείο Μελάνων, έχετε βάλει την υπογραφή σας στην ανάδειξη του Ναού Δήμητρας, του Επιτόπιου Μουσείου, του χώρου στα Ύρια… μνημεία που είναι πόλος έλξης των επισκεπτών και αναδεικνύουν την πολιτιστική μας ταυτότητα και τη Νάξο. θεωρείτε ότι αξιοποιούνται και διαχειρίζονται σωστά τα μνημεία που διαθέτουμε;
Χρειάζεται διατήρηση σε καλή κατάσταση των μνημείων που έχουν αναδειχθεί. Είναι όπως το σπίτι μας που χρειάζεται συνεχώς τη συντήρησή του. Η φροντίδα αυτή παρουσιάζει ήδη κάποια ελλείμματα, που όλοι, η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και όλοι εμείς οι πολίτες πασχίζουμε να άρουμε.
Μέσα σε αυτό το κλίμα της οικονομικής κρίσης και της περιστολής των δαπανών σε όλους τους τομείς, είναι δυνατόν πλέον να διατεθούν χρήματα για τον πολιτισμό και την ανάδειξη των μνημείων μας.
Είναι γνωστή η διαπίστωση ότι ο πολιτισμός είναι το πρώτο θύμα σε οικονομικές κρίσεις. Αυτή τη στιγμή βέβαια πλήττεται όλη η ποιότητα ζωής του ελληνικού λαού. Δυσκολίες – μεγάλες – υπάρχουν, και μέσα από αυτές, με περίσκεψη και προσοχή, αλλά και με συναίσθηση του χρέους μας προς τον ανεκτίμητο και αναντικατάστατο πολιτισμικό θησαυρό μας, προσπαθούμε όλοι να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες των μνημείων. Πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι αυτές οι προσπάθειες φαίνεται από το γεγονός ότι το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων διέθεσε τώρα στην Εφορεία Κυκλάδων ποσό 46.000 για την αντιμετώπιση φθορών στο Επιτόπιο μουσείο της Μητρόπολης, στο ιερό του Γύρουλα και στο ιερό των Υρίων.
Μεγάλα δημόσια έργα έχουν «ταλαιπωρηθεί» αρκετά από την αρχαιολογία. Μπροστά μας έχουμε, επίσης, έργα μεγάλα, όπως το Λιμάνι, ο ΧΥΤΑ, το Φράγμα Τσικαλαριού. Ποιες οι εκτιμήσεις σας για την πορεία των έργων αυτών, από την πλευρά της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Δεν είμαι πλέον μέλος του ΚΑΣ για να έχω υπεύθυνη εικόνα, όμως θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι οι αρχαιολογικές υπηρεσίες σήμερα λαμβάνουν σοβαρότατα υπόψη τις ανάγκες της σύγχρονης ζωής με την οποία θέλουν να ζουν αρμονικά τα μνημεία. Όμως έχουν ταυτόχρονα απόλυτη συνείδηση της ανάγκης να προστατευθεί ο μνημειακός πλούτος που τους έχει εμπιστευθεί η πολιτεία, δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση, εμείς οι ίδιοι. Αυτή την ανάγκη συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο η τοπική κοινωνία και θεωρήσαμε επιθυμητό αυτή τη συνειδητοποίηση να την καλλιεργήσουμε περισσότερο. Πιστεύω πάντως ότι για τα θέματα που θίξατε οι αρμόδιες υπηρεσίες θα φροντίσουν να εξευρεθούν λύσεις που θα συμβιβάζουν με σωστό τρόπο τις ανάγκες της σύγχρονης ζωής και των μνημείων, ιδίως στη δύσκολη περίοδο που περνά η χώρα.
O Bασίλης Λαμπρινουδάκης είναι ομότιμος Καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών και Γραμμάτων των Παρισίων και της Ακαδημίας Επιστημών της Βιέννης. Γεννήθηκε στη Χίο το 1939 και σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, του Μονάχου και της Βόννης. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Είναι μέλος του Δ.Σ. του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Διευθύνει ανασκαφές και εργασίες ανάδειξης μνημείων στη Νάξο, την Επίδαυρο και την Παλαιομάνινα. Έχει δημοσιεύσει 11 βιβλία και μονογραφίες, 142 επιστημονικά άρθρα με θέμα την αρχαία ελληνική τέχνη, την αρχαία αρχιτεκτονική, την τοπογραφία της αρχαίας Ελλάδας, την επιγραφική, την αρχαία θρησκεία και λατρεία, τη θεωρία της Αρχαιολογίας, τη Διαχείριση και Ανάδειξη Μνημείων, Οδηγούς αρχαιολογικών χώρων και πολλά άρθρα σε εγκυκλοπαίδειες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου